Interesujesz się ekologią i chciałbyś/chciałabyś dowiedzieć się czegoś nowego na jej temat? W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej ochronie środowiska i poznamy niesamowite ciekawostki ekologiczne. Czy wiesz, kiedy ludzkość zaczęła oficjalnie dbać o przyrodę? Masz świadomość, czym jest greenwashing? Zdajesz sobie sprawę, że oznaczenia dotyczące ekologicznego pozyskiwania bawełny na Twoją bluzkę wcale nie oznaczają, iż jest ona ekologiczna? Jeżeli masz ochotę dowiedzieć się więcej na te i inne tematy, koniecznie czytaj dalej.
Idea ochrony środowiska jest bardzo młoda i narodziła się dopiero w XIX wieku
Mogłoby się wydawać, że w ten czy inny sposób ludzie już od dawna zastanawiali się nad kondycją przyrody i koniecznością jej ochrony. Okazuje się jednak, że troska o naturę zajaśniała w naszych umysłach na szeroką skalę dopiero na początku drugiej połowy XIX wieku. W Europie ochrona środowiska była następstwem bardzo dynamicznej industrializacji. Miasta rozrastały się niezwykle szybko. Tempo to doprowadziło do wyraźnego pogorszenia się stanu powietrza oraz wód. W wielu miejscach ludzie zaczynali chorować, odnotowywano również licznie umierające zwierzęta lub ich migrację.
Podobnie było w Stanach Zjednoczonych. Na zachodzie kraju postaci takie, John Muir, czy Henry David Thoreau, badały pogorszenie się stanu środowiska naturalnego. Thoreau posunął się nawet do tego, że by zbadać dogłębnie relację człowiek-natura, zaczął wieść pustelnicze życie na łonie natury. Swoje doświadczenia opisał później w książce „Walden, czyli życie w lesie”.
Działaczy na rzecz ochrony środowiska dzieli się na trzy grupy: ciemno-, jasno- i jaskrawozielonych
Alex Steffen, amerykański futurysta, który słynie z wypowiedzi na temat zrównoważonego rozwoju i przyszłości naszej planety, zaproponował podział ekologów na trzy grupy: ciemnozielonych (dark greens), jasnozielonych (light greens) i jaskrawozielonych (bright greens). Podział ten zakłada, że:
- ciemnozieloni to najbardziej zradykalizowana grupa. Wierzą, że problemy środowiskowe są nieodłączną częścią uprzemysłowionej, kapitalistycznej cywilizacji i dążą do radykalnej zmiany politycznej. Ich zdaniem pogoń za rozwojem gospodarczym doprowadziła do tego, że dominujące obecnie i w przeszłości sposoby organizacji społeczeństwa nieuchronnie prowadzą do konsumpcjonizmu, marnotrawstwa, wyobcowania z natury i wyczerpywania zasobów. Ich zdaniem należałoby, między innymi, ograniczyć przyrost naturalny i w dłuższej perspektywie ograniczyć liczbę ludzi na Ziemi oraz zrezygnować z wielu udoskonaleń technologicznych, by zniwelować wpływ ludzkości na biosferę.
- Jasnozieloni postrzegają ochronę środowiska przede wszystkim jako osobistą odpowiedzialność. Znajdują się na transformacyjnym końcu spektrum aktywistów, bo nie podkreślają ekologizmu jako odrębnej ideologii politycznej, ani nawet nie dążą do fundamentalnej reformy politycznej. Zamiast tego często skupiają się na ekologizmie jako wyborze stylu życia. W swoich szeregach zrzeszają ludzi o różnorodnych poglądach politycznych.
- Jaskrawozieloni wierzą z kolei w potrzebę radykalnych zmian ekonomicznych i politycznych, niemniej uznają także rozwój nowych technologi i innowacji za klucz do zmniejszenia impaktu ludzkości na naturę. Ich zdaniem społeczeństwo nie może ani zatrzymać, ani przeciwstawić się kierunkowi rozwoju świata, ale może na niego wpłynąć. Koncentrują się więc przede wszystkim na konstruktywnych rozwiązaniach.
Z powodu wzrostu zainteresowania ochroną środowiska wiele firm stosuje greewashing
Im bardziej coś jest popularne, tym więcej osób próbuje coś na tym ugrać. Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej coraz popularniejszą praktyką staje się tzw. greenwashing. Termin ten swoje korzenie ma w innym anglojęzycznym wyrazie – whitewashingu, czyli wybielaniu. Greenwashing po raz pierwszy zastosowano w 1986. Jay Westervelt użył tego słowa, opisując hotele, które pod przykrywką troski o środowisko zachęcały gości do rzadszego wymieniania ręczników. W języku polskim stosuje się również termin ekościema.
O greenwashingu mówi się wtedy, gdy wskazywanie rzekomo ekologicznych zalet produktu lub czynności nie jest podyktowane troską firmy o środowisko i nie idzie w parze z innymi ekologicznym jej działaniami. Najłatwiej zrozumieć ten problem na przykładach:
- umieszczenie informacji o ekologiczności produktu i określanie go przyjaznym dla środowiska, gdy tylko jeden lub kilka z jego elementów spełnia kryteria podobnego sądu, a reszta pozostaje szkodliwa;
- informowanie klientów o niewykorzystywaniu w produkcji jakiegoś toksycznego środka, który i tak prawnie jest już zabroniony (np. od lat podaje się jako zaletę brak freonu, podczas gdy jego stosowanie jest zakazane od lat 90.);
- obcinanie kosztów pod płaszczykiem ochrony środowiska (np. wspomniane rzadsze pranie ręczników);
- wymyślanie symboli ekologicznych certyfikatów, które nie istnieją;
- informowanie o ekologiczności produktu bez podawania żadnych konkretnych informacji na ten temat.
Ekobawełna nie jest obietnicą stroju przyjaznego dla środowiska
Zainteresowanie ekologicznym życiem sprawiło, że produkty korzystające z zielonych rozwiązań można dostać w coraz większej liczbie sklepów. Ludzie przyzwyczaili się nawet, że jeżeli chcą chronić matkę naturę, za pewne rzeczy muszą zapłacić więcej. Doskonałym przykładem jest tutaj ekologiczna bawełna, z której ubrania potrafią kosztować nawet kilkadziesiąt razy więcej. Wiele osób nie wie jednak, że droga ekobawełna wcale nie musi oznaczać stroju przyjaznego środowisku. Certyfikaty potwierdzające pochodzenie bawełny z ekologicznych źródeł oznaczają jedynie, że do uprawy samej rośliny nie zastosowano żadnego rodzaju pestycydów. Nie precyzują za to, co z taką bawełną działo się dalej. Wciąż więc może być poddawana barwieniu przez toksyczne dla środowiska barwniki. Ubrania z niej mogą również szyć źle opłacani pracownicy.
Upcykling i zero waste to ideologie, które przyświecały już dawnym pokoleniom
Pomysły, by wykorzystywać przedmioty i surowce tak długo, jak to tylko możliwe to nie idee XXI wieku. Już nasze babcie szyły z resztek tkanin kapy na łóżko, czy znały przepisy na wykorzystanie ziemniaczanych obierków. Tak naprawdę pojęcia takie, jak upcykling (ponowne wykorzystanie przedmiotów lub surowców w celu uzyskania nowych rzeczy o wyższej wartości) czy zero waste (idea wykorzystywania surowców/pożywienia do końca; tak, by nie pozostawały z nich żadne odpadki lub rzeczy wyłącznie możliwe do ponownego użycia, np. słoiki) to tylko współczesne nazwy dla zjawisk obecnych w kulturze już od setek, jeżeli nie tysięcy lat.
Ciekawostki ekologiczne to interesujący sposób na poznanie współczesnych zjawisk ochrony środowiska
We współczesnym świecie pojawia się tak wiele zjawisk, że niełatwo jest za wszystkimi nadążyć. Trudno byłoby też stworzyć przekrojowy artykuł na ten temat. Pozostaje nam więc skubać wiadomości z różnych źródeł i podążać za ich tropem, licząc, że nasze rozeznanie w sprawie okaże się wystarczające. Mamy nadzieje, że nasze ciekawostki ekologiczne zachęcą Was do zgłębienia niektórych aspektów współczesnej ochrony środowiska. Kluczem do jakiejkolwiek zmiany jest przecież zawsze świadomość.
