Co to jest upcykling?

Upcykling - co to jest

Wydaje się, że ludzkość z roku na rok jest coraz bardziej świadoma zmian w środowisku, do których się przyczyniła. Jednostki na różnych szczeblach – od zupełnie prywatnych, przez kierowników korporacji, aż po przedstawicieli rządowych – zaczynają wprowadzać wokół siebie zmiany, które mają pomóc matce naturze na ponowne powstanie w pełni sił. Segregujemy śmieci, staramy się ograniczać emisję gazów cieplarnianych, jednorazowe produkty zastępujemy ich trwalszymi i bardziej przyjaznymi środowisku alternatywami (jak ma to miejsce np. w przypadku słomek). Na gruncie przekonania o konieczności ekologicznego zaangażowania wyrosła też idea upcyklingu. Czym jest i jak możesz wykorzystać go w codziennym życiu – właśnie o tym jest ten artykuł.

Upcykling – co to znaczy?

Podobno po raz pierwszy słowo „upcykling” (a właściwie – upcycling) użył w 1994 architekt wnętrz Reiner Pilz, jednak za autora podobnego terminu uważa się Riemanna Verlaga, który użył go w tekście „Upcykling” z roku 1999. Do jego rozpowszechnienia przyczynili się z kolei William MCDonough i Michael Braungart, którzy w 2002 roku napisali książkę „Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things”. Znając jednak znaczenie hasła „upcykling” trudno nie odnieść wrażenia, że stosowano go już setki, jeżeli nie tysiące lat temu. A z pewnością mistrzyniami w tych praktykach są nasze babcie.

Upcykling to rodzaj przetwarzania odpadów. Wykorzystuje się w nim pozostałości po produkcji innych przedmiotów lub przerabia stare przedmioty, które już utraciły swoją funkcjonalność na nowe. W ideę upcyklingu wpisana jest wysoka wartość otrzymanego na drodze przetwarzania przedmiotu – to, co zostanie stworzone, jest więcej warte niż materiał, z którego to wykonano. Ważnym elementem idei upcyklingu jest praca własnych rąk i działanie na niewielką skalę.

Recykling a upcykling – czym się różnią?

Z jednej strony tym, co różni recykling i upcykling jest ich skala. Recykling to zwykle działania na skalę przemysłową, podczas gdy upcykling ma zasięg lokalny. Różnicę widać też w efektach podobnych działań. Recykling odzyskuje surowce z istniejących przedmiotów, ale nie tworzy nic nowego. Jasne, surowce mogą być i są wykorzystywane ponownie, ale to nie nowy przedmiot znajduje się w centrum zainteresowania recyklingu. Drugie życie przedmiotów to z kolei podstawa dla idei upcyklingu. W zgodzie z nim powstają produkty zarówno codziennego użytku, dekoracyjne, jak i dzieła sztuki.

Recykling prowadzi do odzyskania tego, co zużyte, z kolei upcykling bazuje na przekonaniu, że można po prostu zużywać mniej. Osoby żyjące w zgodzie z podobną ideą nie kupują nieustannie nowych produktów, gdy tylko stare się zepsują. W pierwszej kolejności podejmują próbę ich naprawienia, a gdy to zawiedzie, przetwarzają je na inne, równie chciane przedmioty.

Upcykling to przeciwieństwo downcyklingu

Skoro upcykling oznacza wytwarzanie wysokiej wartości przedmiotów z „odpadów”, to przez analogię należałoby przyjąć, że downcykling oznacza wytwarzanie niskiej jakości przedmiotów z tychże „śmieci”. Cóż, w rzeczywistości wygląda to jednak nieco inaczej.

Faktycznie w downcyklingu mamy do czynienia z degradowaniem wykorzystywanych materiałów, ale wynika to raczej z niedoskonałości samego recyklingu. Podczas każdego wtórnego wykorzystania odpadów tracą one nieco na wartości. Papier po kilkukrotnym przetworzeniu będzie się już nadawał wyłącznie na karton, a kiepskiej jakości plastik zyska ponowne życie tylko raz. Odosobnionym przykładem bezstratnego wykorzystania i przetwarzania surowca są wybrane metale. Przerabianie większości surowców wiąże się z downcyklingiem.

Upcykling DIY, czyli daj nowe życie przedmiotom w ramach hobby!

Upcykling to nie tylko fantastyczny sposób na dbanie o środowisko, ale interesujące hobby, któremu można oddawać się zarówno solo, jak i w rodzinnym gronie. Dzieciaki z pewnością docenią niektóre pomysły na wtórne wykorzystanie materiałów oraz odpadów i będą miały przy tym mnóstwo frajdy. Poza tym to doskonała okazja do poprawy ich zdolności manualnych, a także doedukowania na temat wartości ochrony środowiska.

Biżuteria ze starych ubrań

Z jednych ubrań wyrastamy, inne ulegają znoszeniu, a jeszcze inne żegnają swoją funkcjonalność na skutek licznych uszkodzeń lub plam. Istnieje jednak wiele sposobów na wykorzystanie materiałów ze starych ubrań. Jednym z nich, idealnym dla początkującego mistrza upcyklingu, jest przemienienie np. starego t-shirta w modną biżuterię. Jak się do tego zabrać?

Proces upcyklingu koszulki w biżuterię należy zacząć od zamienienia jej we włóczkę. W tym celu odcinamy nożyczkami brzeg t-shirta (ten z podszyciem), a następnie nacinamy materiał w pasmo o grubości jednego centymetra. By powstała koszulkowa włóczka należy ciąć dalej wzdłuż obwodu t-shirta – od samego dołu aż do pach (tak jak wtedy, kiedy obiera się jabłko i chce się uzyskać jak najdłuższą skórkę). Finalnie powinno powstać coś na wzór cienkiego i bardzo długiego sznurka.

Kiedy już mamy sznurek, czas na istotę naszego przetworzenia – wykonanie biżuterii. Możliwości jest mnóstwo i tak naprawdę wszystko zależy od naszej kreatywności. Z t-shirtowej włóczki można zapleść warkocz albo związać ze sobą pęczek luźnych sznurków, by uzyskać chociażby bransoletkę (w takim przypadku miejsce łączenia oplatamy ściśle dodatkową partią sznurka, by nie było widać supła). Koszulkowy sznurek można też opleść wokół starego łańcuszka (także takiego zespolonego z torebkę – dzięki temu i ona zyska drugie życie), albo przywiązać kilka jego wstążek do dłuższego kawałka materiału, by uzyskać ozdobę w stylu boho.

Wielorazowe worki na owoce i warzywa ze starych firan

Walka z foliówkami trwa już od jakiegoś czasu. Trzeba jednak przyznać, że dostępne w sklepach zamienniki wielorazowego użytku potrafią swoje kosztować. Na szczęście wykonanie woreczków na owoce i warzywa to kolejny przykład prostej formy upcyklingu. Czego będziesz potrzebować?

  • Starej firany,
  • wstążki lub sznurka,
  • igły z nitką.

Z firany wytnij prostokąt. Jego wielkość powinna zależeć od rozmiarów rzeczy, które zamierzasz w przyszłości wkładać do danego woreczka. Osobiście polecamy wykonanie kilku wariantów takich ekologicznych siatek na różne rodzaje produktów.

Podłóż i obszyj materiał. Następnie zrób jeszcze jedną zakładkę na przewleczenie sznurka na brzegach od tej strony, z której planujesz wkładać do woreczka owoce i warzywa. Potem złóż przygotowany prostokąt na pół i zszyj dwa jego boki. Przewlecz sznurek w przygotowanym miejscu. Gotowe!

Tablica ze starej ramy

Drugiego życia mogą również doczekać się przedmioty uszkodzone i niepozorne, jak rama po obrazie albo zniszczona tablica korkowa. Zrobisz z niej świetny dodatek do biura, kuchni albo dziecięcego pokoju. Jak?

Będziesz potrzebować:

  • starej ramy,
  • 6 wkrętów z oczkami,
  • mocnego sznurka jutowego lub bawełnianego,
  • kilku drobnych klamerek,
  • dowolnych rysunków, obrazków, pamiątkowych kartek.

Zmierz dłuższe boki ramy od wewnątrz i podziel tę odległość na 3 równe części. W oznaczonych miejscach nawierć drobne otwory i wkręć w nie wkręty z oczkami. Rozepnij pomiędzy przeciwstawnymi wkrętami kawałki sznurków. Przy pomocy klamerek zawieś na nich wybrane skarby. Ciesz się z pięknego przykładu upcyklingu!

Szarpak dla psa ze starych tkanin

Ze starych tkanin możemy wykonać wiele ciekawych drobiazgów. Szarpak dla psa nie tylko pozwoli Ci zadbać o środowisko, ale też ułatwi oszczędzenie kilku złotych (zwierzęce zabawki wcale nie są takie tanie!) oraz sprawi radochę Twojemu pupilowi. Jak wykorzystać upcycling, by wykonać szarpak?

Przede wszystkim potrzebujesz 4 grubych pasów materiału. Ich grubość jednak powinna uwzględniać wielkość samego psa. 4-centymetrowe pasy sprawdzą się przy małych psiakach, ale masywne czworonogi będą wymagały pasów np. 15-centymetrowych. Jak długie powinny być paski? Nie ma reguły. Im dłuższe będą, tym dłuższy będzie szarpak.

Wykonanie szarpaka zacznij od związania czterech pasm w supeł na jednym z końców. Następnie zapleć całość. Możesz zapleść pasma jak warkocz, możesz też zabawić się w bardziej finezyjną przeplatankę. Ogranicza Cię tylko wyobraźnia. Na koniec ponownie zawiąż mocny supeł. Oto Twój (a właściwie Twojego pupila) oryginalny i jedyny w swoim rodzaju szarpak z recyklingu (upcyklingu).

Tablica z korków po winie

Do tego projektu najlepiej zaangażować grupę przyjaciół – dzięki temu szybciej zbierzesz odpowiednią liczbę korków po winie. Oczywiście możesz też podejść do projektu samodzielnie. Tablica z korków po winie ma do to siebie, że jej tworzenie, a w zasadzie rozrastanie, może odbywać się w czasie. Kiedy tylko zdobędziesz nowe materiały, wystarczy, że dokleisz je do reszty. Jak więc wprowadzić kroki w nowy etap życia? Wystarczy, że skleisz je ze sobą przy użyciu kleju na gorąco. Pamiętaj jedynie, by podczas takiego zabiegu ułożyć całość surowców na równej powierzchni. Dzięki temu przynajmniej jedna strona tablicy wyjdzie gładka. Co bardziej wystające i nieforemne korki możesz przyciąć nożem tapicerskim po ich sklejeniu.

Dlaczego warto stosować upcykling?

Upcykling niesie za sobą wyłącznie korzyści. W przeciwieństwie do recyklingu nie degraduje wykorzystywanych surowców, a wręcz sprawia, że nowopowstałe produkty zyskują na wartości. Potwierdzeniem tej tezy jest fakt, że z idei upcyklingu korzystają nie tylko hobbyści do tworzenia domowych ozdób czy funkcjonalnych gadżetów, ale też przedstawiciele sztuki, a także moda. Upcykling to często fantastyczna rozrywka i pasja, którą można współdzielić nie tylko z grupką obcych zapaleńców, ale też najbliższą rodziną – również dziećmi. Dzięki uzyskany w ten sposób przedmiotom oszczędzamy zasoby, pieniądze i… matkę naturę. Pamiętaj, nasze działania mają znaczenie. Przyczyń się do ochrony środowiska poprzez minimalizowanie swojego negatywnego nań wpływu.

Jak zaplacic mniej za instalacje fotowoltaiczna

Jak zapłacić mniej za instalację fotowoltaiczną?

1 procent podatku - ekologicze propozycje

Komu przekazać 1% podatku? Ekologiczne propozycje